― 9 октября 2025 г.
Türk Devletleri Teşkilatı’nın 12. Zirvesi, 7 Ekim 2025 tarihinde Gebele’de Devlet Başkanları oturumuyla devam etti
Türk Devletleri Teşkilatı’nın 12. Zirvesi, 7 Ekim 2025 tarihinde Gebele’de Devlet Başkanları oturumuyla devam etti. Sabah gerçekleştirilen Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısının ardından liderler, “Bölgesel Barış ve Güvenlik” teması çerçevesinde Teşkilatın siyasi, ekonomik ve kültürel iş birliğini derinleştiren gündem maddelerini ele aldı. Oturum, ev sahibi Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in başkanlığında gerçekleşti; Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev, Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Özbekistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev zirve çalışmalarına katıldı.
Zirvenin sonunda yayımlanan Gebele Bildirisi, Türk Dünyası’nda kurumsal eş güdümün güçlendirilmesine, kültürel mirasın korunmasına ve yaratıcı endüstrilerin desteklenmesine yönelik ortak iradeyi teyit etti. Bildiriyle birlikte, Teşkilatın üçüncü ülkeler ve uluslararası kuruluşlarla proje odaklı ve esnek iş birliği geliştirmesine olanak tanıyan “TDT+” formatı hayata geçirildi. Bu adım, Türk Dünyası’nın bölgesel ölçekteki girişimlerini küresel ortaklıklarla daha görünür ve etkili hâle getirmeyi hedefliyor.
Liderler, kültür diplomasisi alanında TÜRKSOY’un rolünü daha da güçlendirecek stratejik bir karara imza attı. Buna göre, TÜRKSOY Genel Sekreterliği, üye devletlerin kültür ve dışişleri bakanlıklarının katılımıyla kurumsal gelişim ve güçlendirmeye ilişkin kapsamlı bir teklif hazırlayacak ve bu çalışmayı TÜRKSOY Daimî Konseyi’nin değerlendirmesine sunacak. Söz konusu süreç; kültürel mirasın dijital ortamda görünür kılınmasından ortak yapım ve etkinliklere, gençlik programlarından yaratıcı endüstrilere uzanan geniş bir çerçevede kurumsal kapasitenin artırılmasını öngörüyor.
Zirve kararları arasında bölge içi kültür ve turizm hareketliliğini artırmaya dönük başlıklar da öne çıktı. Ankara’nın 2026 yılı için “Türk Dünyası Turizm Başkenti” olarak ilan edilmesi ve üye ülkeler arasında dolaşımı kolaylaştıracak Ortak Müze Kartı hazırlıklarının hızlandırılması benimsendi. Aktau’nun 2025 “Kültür Başkenti” programının katkıları takdir edilirken, yaratıcı endüstrilerin ve gençlerin kültür-sanat ekosistemine daha etkin katılımını sağlayacak yeni girişimler desteklendi. UNESCO gündemine “15 Aralık Dünya Türk Dilleri Ailesi Günü” teklifinin ortak sunulması yönünde irade beyan edilirken, bölgesel bağlantılılığın artırılması, yeşil dönüşüm, nadir toprak elementleri, yapay zekâ ve akıllı üretim gibi alanlarda iş birliği perspektifi güçlendirildi.
Kurumsal çerçevede, Dışişleri Bakanları Konseyi tarafından Türkmenistan’ın Türk Akademisi ve Türk Kültür ve Miras Vakfı nezdinde gözlemci statüsü karara bağlandı; teşkilat kurumlarının 2026 bütçeleri ve ilgili mali raporları onaylandı. Ulaştırma, gümrük ve siber güvenlik başlıklarında son dönemde kaydedilen ilerlemeler memnuniyetle not edilirken, spor diplomasisi, eğitim ve medya alanındaki girişimlerle toplumsal etkileşimin artırılması hedeflendi.
Zirvenin kapanışında, 13. TDT Zirvesi’nin 2026 yılında Türkiye’de; gayriresmî zirvenin ise Kazakistan’da yapılması kararlaştırıldı.
