― 4 апреля 2025 г.
2025-yilgi Turkiy dunyo madaniyat poytaxti – Aktauda tantanali ochilish shukuhi
TÜRKSOY tomonidan 2025-yil uchun “Turkiy dunyo madaniyat poytaxti” deb e’lon qilingan Qozog‘istonning Aktau shahri 5-aprel kuni o‘tkaziladigan tantanali ochilish marosimi bilan rasmiy bayram tadbirlariga start beradi. Xazar dengizi sohilida minglab san’atsevarlarni birlashtiradigan ushbu muhim voqea — konsertlar, raqs namoyishlari, ko‘rgazmalar va sahna chiqishlari orqali Turkiy dunyoning boy madaniyatini namoyon etib, tomoshabinlarga unutilmas lahzalarni tuhfa etadi.
Xazar bo‘yida madaniyat, san’at va birodarlik uyg‘unligi
Aktau shahrining “Turkiy dunyo madaniyat poytaxti” maqomi doirasida o‘tkazilayotgan ushbu ochilish tadbiri, Xazar bo‘yida madaniyat va san’at ixlosmandlarini jamlaydi. Festival doirasida rejalashtirilgan kontsertlar, raqs chiqishlari, san’at ko‘rgazmalari va sahna performanslari orqali turkiy xalqlarning boy ma’naviy merosi keng jamoatchilikka taqdim etiladi.
1400 nafar san’atkor Aktauda to‘plandi
Turkiy dunyoning turli burchaklaridan tashrif buyurgan 1400 dan ortiq san’atkor ishtirokidagi ochilish marosimi keng maydonda barpo etilgan an’anaviy o‘tovlar va ochiq sahnalarda jonli chiqishlar bilan o‘tkaziladi. Dastur TÜRKSOYga a’zo davlatlardan kelgan san’atkorlar ishtirokidagi tantanali kortej yurishi bilan boshlanadi. Musiqiy chiqishlar, xalq raqslari, an’anaviy hunarmandchilik ustaxonalari va etno-madaniy taqdimotlar orqali minglab tomoshabinlar chinakam madaniyat shodiyonasiga guvoh bo‘ladilar.
Ochilish marosimi Qozog‘iston Milliy telekanali va TRT Avaz telekanali orqali jonli efirda namoyish etiladi. Tadbir Qozog‘iston vaqti bilan soat 08:30 da Xazar bo‘yidagi kortej yurishi bilan rasmiy tarzda boshlanadi.
TÜRKSOY Bosh kotibi Sulton Raev: “Aktau – Turkiy dunyoning faxridir
TÜRKSOY Bosh kotibi Sulton Raev ochilish marosimi arafasida ommaviy axborot vositalari vakillariga bergan bayonotida, Aktau shahri nafaqat Qozog‘iston, balki butun Turkiy dunyo uchun faxr va iftixor manbai ekanini ta’kidladi.
“Aktau – o‘zining chuqur tarixiy ildizlari, yetishtirgan buyuk siymolari va boy madaniy merosi bilan ushbu maqomga to‘liq loyiqdir. Ertaga bo‘lib o‘tadigan tantanali marosim orqali biz Turkiy dunyoning madaniy va badiiy boyliklarini namoyon etadigan madaniyat poytaxti sayohatimizni Xazar bo‘yidan boshlaymiz,” — dedi Raev.
Bosh kotib o‘rinbosari Sayit Yusuf: “Aktau – Mangistov mintaqasining ming yillik tarixiga guvoh”
TÜRKSOY Bosh kotibi o‘rinbosari Sayit Yusuf esa Mangistov mintaqasining Turkiy dunyo tarixidagi o‘rni va ahamiyatiga to‘xtalar ekan, quyidagi fikrlarni bildirdi:
“Ayniqsa O‘g‘uz turklarining Anadolu sari ko‘chish yo‘lida bu hudud muhim o‘tish nuqtasi bo‘lgan. Bugun Aktau kichik shahar bo‘lib tuyulishi mumkin, ammo Xazar dengizi orqali yaratilgan imkoniyatlar va strategik joylashuvi tufayli u Turkiy dunyoning umumiy qadriyatlarini jahonga tanitishda ulkan salohiyatga egadir.
TÜRKSOY madaniy hamkorlikni mustahkamlash va umumiy merosni ko‘proq namoyon etish maqsadida ‘Turkiy dunyo madaniyat poytaxti’ loyihasini 2012-yildan beri muvaffaqiyat bilan davom ettirib kelmoqda. Aktau esa Ashxobodda bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda vazirlarimizning yakdil qarori bilan ushbu nufuzli maqomga loyiq deb topildi.”
Yusuf ta’kidlashicha, ochilish marosimi faqatgina bir boshlanishdir. Yil davomida ushbu zaminlarda o‘nlab madaniy tadbirlar o‘tkazilishi rejalashtirilgan bo‘lib, ular Turkiy dunyo ichidagi aloqalarni mustahkamlash bilan birga, umumiy merosimiz va qadriyatlarimizni xalqaro jamoatchilikka samarali tarzda yetkazishga xizmat qiladi.
“Ochilish marosimi doirasida o‘rnatilgan har bir o‘tovda a’zo davlatlardan kelgan xalq amaliy san’ati ustalarining ijod namunalari namoyish etilmoqda. Ba’zi o‘tovlarda esa jonli chiqishlar orqali umumiy tariximiz va qadriyatlarimiz sahnalashtirilmoqda. Aktau aholisi san’atkorlarimizni ilk kundan boshlab yuksak mehmondo‘stlik bilan qarshi oldi.
Hozir butun shahar katta hayajon bilan ochilish marosimini kutmoqda. Toroslarda, Ashxobodda, Toshkentda nimalarni ko‘rgan bo‘lsak — bu yerda ham aynan o‘shani topdik. Bu zaminlarda ajdodlarimiz izidan yurish va bir madaniy tilni baham ko‘rish bizga ulug‘ bir xalq vakili ekanimizni yana bir bor his ettiradi. Ushbu tadbirga hissa qo‘shgan barchani chin dildan tabriklayman,”— deya so‘zini yakunladi Yusuf.
Yil davomida Aktauda madaniy tadbirlar davom etadi
Ochilish marosimidan so‘ng darhol boshlanadigan tadbirlar doirasida 2025-yil davomida Aktauda 30 ga yaqin yirik xalqaro madaniy tadbir o‘tkazilishi rejalashtirilgan. An’anaviy musiqa konsertlaridan tortib teatr va kino festivallarigacha, yoshlar uchrashuvlaridan ilmiy-ma’rifiy va madaniy forumlargacha bo‘lgan boy dastur Turkiy dunyoning madaniy xilma-xilligini namoyon etish, uni keng jamoatchilikka yetkazish hamda kelajak avlodlarga munosib tarzda meros qilib qoldirishni maqsad qilgan.
Turkiy dunyo madaniyat vazirlari ochilish marosimida ishtirok etadi
Aktaudagi tantanali ochilish marosimi nafaqat san’atkorlar, balki yuqori martabali davlat vakillari ishtiroki bilan ham alohida ahamiyat kasb etadi. TÜRKSOYga a’zo davlatlarning madaniyat vazirlari ushbu marosimda qatnashadi. Ularning ishtiroki Turkiy dunyoning umumiy madaniy merosiga bo‘lgan sadoqatini va uni saqlashga qaratilgan qat’iy iroda va birdamlikni yaqqol namoyon etadi. Tashrif doirasida vazirlar o‘z delegatsiyalari bilan birgalikda Aktau shahrini ziyorat qilib, ikki tomonlama uchrashuvlar ham o‘tkazadilar.
Madaniyat poytaxtlari — umumiy kimlikni mustahkamlovchi ramz
2012-yildan buyon TÜRKSOY tomonidan amalga oshirib kelinayotgan “Turkiy dunyo madaniyat poytaxti” dasturi shaharlari o‘rtasida madaniy va san’at sohasidagi aloqalarni kuchaytirish, shuningdek, umumiy qadriyatlarni ulug‘lashga xizmat qiluvchi muhim platformaga aylangan. Hozirgacha 12 shahar ushbu nufuzli maqomni olgan va Turkiy dunyoning madaniy ramziga aylangan.
Dastur doirasida Astana, Eskishehir, Qozon, Marv, Sheki, Turkiston, Kastamonu, O‘sh, Xiva, Bursa, Shusha va Anev kabi shaharlar madaniyat poytaxti maqomini munosib tarzda sharaf bilan olib borgan. Endilikda bu faxriy maqom Xazar sohilining durdonasi — Aktauga topshirildi. Har bir shahar o‘zining boy madaniy merosini umumiy kimlik ruhida qayta talqin etib, Turkiy dunyoning madaniy xaritasiga o‘z hissasini qo‘shmoqda. Joriy yildagi ochilish marosimi esa ko‘lami va mazmuni jihatidan ko‘plab yangiliklari bilan tarixda o‘chmas iz qoldirishi kutilmoqda.
San’atsevarlar uchun madaniy shodiyona
Festival dasturi doirasida tomoshabinlarni ajoyib dron shoulari, Qozog‘istonning mashhur san’atkorlari — Dimaş Qudaybergen, Meyirbek Atabekov, Roza Zergerli, “Yalla” guruhi, Kaliforniya kabi yulduzlarning chiqishlari kutmoqda. Shuningdek, Turkiy dunyoning turli hududlaridan tashrif buyurgan raqs jamoalari tomonidan sahnalashtiriladigan rang-barang chiqishlar ham san’atsevarlar uchun unutilmas taassurotlar bag‘ishlaydi.
