― 28 ноября 2025 г.
Ақтауда ТҮРКСОЙ Тұрақты кеңесінің 42-ші отырысы өтті
2025 жылғы Түркі әлемінің Мәдени астанасы Ақтауда 2025 жылдың 28 қарашасында ТҮРКСОЙ-ға мүше елдердің Мәдениет министрлері қатысқан Тұрақты кеңестің 42-ші кезең отырысы өтті. Жиында ТҮРКСОЙ-дың 42-ші кезең жұмыс есебі мен 2024 жылғы қаржы есебі бекітілді; «Ақтау – 2025» бағдарламасы аясында жүзеге асқан іс-шаралар жоғары бағаланып, алдағы кезеңге арналған мәдени ынтымақтастық күн тәртібі мақұлданды.
Тұрақты кеңесте Түркі әлеміндегі мәдени ынтымақтастықты нығайтуға қолдау көрсетіп келе жатқан Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа, Ақтау – 2025 бағдарламасын табысты жүзеге асырған Қазақстанның Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаеваға, жиынға қолдау көрсеткен Маңғыстау облысының әкімі Нұрдәулет Қилыбайға және Ақтау қаласының әкімі Әбілқайыр Байпақовқа алғыс айтылды.
Кездесуге Қазақстанның Мәдениет және ақпарат министрі әрі ТҮРКСОЙ-дың 42-ші кезең үйлестірушісі Аида Балаева төрағалық етті. Жиынға ТҮРКСОЙ Бас хатшысы Сұлтан Раевпен бірге Өзбекстан Мәдениет министрі Озодбек Назарбеков, Түрікменстан Мәдениет министрі Атагелди Шамырадов, Әзербайжан Мәдениет министрінің орынбасары Мұрад Гүсейінов, Қырғызстанның Мәдениет, ақпарат және жастар саясаты министрінің орынбасары А. Ш. Мадаминов және Түркия Республикасының Мәдениет және туризм министрінің орынбасары Сердар Чам қатысты. Ақтаудың 2025 жылғы Түркі әлемінің Мәдени астанасы мәртебесіне қатысты қорытынды есеп Маңғыстау облысы әкімінің орынбасары Тілеген Әбішев тарапынан ұсынылды.
Министр Аида Балаева Ақтаудың Түркі әлемінің Мәдени астанасы ретінде бір жыл бойы түркі халықтарының ортақ мәдени кеңістігіне жаңа серпін бергенін атап өтті. Оның айтуынша, бұл бағыттағы жұмыс тек жылдық іс-шаралармен шектелмей, Түркі әлемінде ортақ мәдени сана, танымдық көрініс және институционалдық ынтымақтастықты күшейткен ұзақ мерзімді әсер қалыптастырды. Сондай-ақ Балаева ТҮРКСОЙ-дың отыз жылдан астам жинақтаған тәжірибесін жаңа кезеңде жүйелі, нәтижеге бағытталған серіктестік үлгілерімен одан әрі дамыту қажеттігін айтты.
Бас хатшы Раевтың стратегиялық мәлімдемелері: ТҮРКСОЙ жаңа кезеңге дайындалуда
Жиында сөз алған ТҮРКСОЙ Бас хатшысы Сұлтан Раев ұйымның алдағы кезеңдегі стратегиялық бағыттарына тоқталды. Оның баяндамасының негізгі тұстары төмендегідей болды:
«Ақтау – 2025» табысы және ортақ үлес: Раев Ақтау–2025 бағдарламасының Түркі әлемінің мәдени дипломатиясын тереңдеткен, ортақ тарихи сананы күшейткен және мәдени байланыстарды жандандыра түскен ауқымды процесс болғанын айтты. Ол бұл табысқа қабылдаушы тараппен қоса мүше елдердің барлығы зор үлес қосқанын атап өтті.
Институционалдық жаңғыру және күшейту: Раев Түркі мемлекеттері ұйымының Габала саммитінде қабылданған «ТҮРКСОЙ-ды дамыту және күшейту жөніндегі шешімнің» ұйымды халықаралық деңгейде тиімді, көрнекті және тұрақты мәдени дипломатия институтына айналдыруды көздейтінін жеткізді. Осы бағытта институционалдық әлеует, басқару, цифрлық трансформация және қаржылық тұрақтылықты қамтитын кешенді құжат дайындалатынын мәлімдеді.
Жаңа кезең жұмыс бағыттары: Бас хатшы цифрлық мәдениет платформалары, ортақ мұра тізбелері, деректі фильмдер, Түркі әлемі кино қоры, ортақ мерекелерді жаһандық деңгейде ілгерілету және жастарға арналған бағдарламалардың ТҮРКСОЙ-дың жаңа кезеңдегі басым бағыттары болатынын атап өтті. Ол ТҮРКСОЙ-дың тек іс-шара ұйымдастырушы құрылым ғана емес, түркі халықтары арасындағы сенімді, ынтымақтастықты және ортақ болашаққа деген көзқарасты нығайтатын үлкен мәдени отбасы екенін айтты.
Мүше елдерден ортақ ниет пен жаңа шақырулар
Делегация басшылары да мәдени ынтымақтастықты тереңдетуге қатысты ортақ ниеттерін білдірді. Түрікменстан Мәдениет министрі Атагелди Шамурадов мәдениет пен өнер халықтар арасындағы достық көпірін бекемдейтінін ерекше атап өтті. Қырғызстан өкілі А. Ш. Мадаминов «Ақтау – 2025-тің» ортақ мәдени мұра тұрғысынан маңызды алаң болғанын айтып, 2026 жылы Қырғызстанда өтетін VI Дүниежүзілік Көшпенділер ойындарына ресми шақырды. Өзбекстан Мәдениет министрі Озодбек Назарбеков ТҮРКСОЙ-дың мәртебесін көтеру туралы шешім ұйымның институционалдық қуатын жаңа деңгейге көтеретінін айтып өтті. Әзербайжан өкілі Мұрад Гүсейінов Шушаның Мәдени астана ретіндегі тәжірибесі Түркі әлемінің бірлігін нығайтқанын еске салып, 2026 жылы Бірінші түркология құрылтайының 100 жылдығы атап өтілетінін айтты. Түркия министрінің орынбасары Сердар Чам 2026 жылы Анкараның Түркі әлемінің Туризм астанасы және 2026 Зия Гөкалп жылы аясында кең көлемді ынтымақтастық орнайтынын жеткізді.
2026 жылғы Түркі әлемінің Мәдени астанасы — Әндіжан
ТҮРКСОЙ Тұрақты кеңесі 2026 жылғы Түркі әлемінің Мәдени астанасы мәртебесін Өзбекстанның тарихи қаласы — Әндіжанға беру туралы шешімді бірауыздан қабылдады. Кеңес мүшелері Әндіжанның түркі әлемінің ортақ мәдени мұрасын сақтаған бай тарихи болмысына сүйене отырып, бұл жауапкершілікті лайықты атқаратынына сенім білдірді. 2026 жылғы бағдарлама ТҮРКСОЙ Бас хатшылығы, Өзбекстан Мәдениет министрлігі және Әндіжан жергілікті билігімен бірлесіп әзірленетіні нақтыланды. Келесі Тұрақты кеңес отырысы 2026 жылы Әндіжанда өтетіні белгілі болды.
Жиын қорытындысында қабылданған шешімдер ТҮРКСОЙ-дың институционалдық әлеуетін күшейту, түркі әлемінің Мәдени астанасы бағдарламасының ықпалын кеңейту және мүше елдер арасындағы мәдени ынтымақтастықты жаңа деңгейге көтеруді көздейтіні атап өтілді. Ақтаудан Әндіжанға ұласқан бұл мәдени эстафета түркі әлемінің ортақ мәдени жолының келесі кезеңде де қарқынды жалғасатынын айқындайтын маңызды белгі ретінде бағаланды.
