― 19 сентября 2025 г.

Paris’te “Cengiz Aytmatov ve UNESCO: Dünyayı Birleştiren Ortak Miras” Konferansı düzenlendi

Fransa’nın başkenti Paris’teki Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) merkezinde, “Cengiz Aytmatov ve UNESCO: Dünyayı Birleştiren Ortak Miras” başlıklı uluslararası konferans gerçekleştirildi.
Kırgızistan’ın UNESCO Daimî Temsilciliği ev sahipliğinde, TÜRKSOY ve Ankara merkezli Cengiz Aytmatov Enstitüsü iş birliğinde düzenlenen etkinlik, büyük Kırgız yazar ve düşünür Cengiz Aytmatov’un dünya kültür mirasına katkılarını çok yönlü olarak ele aldı.

Konferansa, TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, UNESCO Genel Direktör Yardımcısı Ernesto Ottone, Kırgızistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Sadyk Sher-Niyaz, Türkiye’nin UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet, Azerbaycan Bilimler Akademisi Başkanı Prof. Dr. İsa Habibbeyli, Kazakistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Askar Abdrakhmanov, Özbekistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Kamol Mukhtarov, Türkmenistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Maksat Chariev ile UNESCO üyesi ülkelerden çok sayıda diplomat, bilim insanı, edebiyatçı ve kültür temsilcisi katıldı.

Sultan Raev: “Aytmatov, insanlığın ortak vicdanına seslenen bir köprü”

Açılış konuşmasını yapan TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, Aytmatov’un yalnızca Kırgız edebiyatının değil, bütün Türk Dünyası’nın ve insanlığın ortak hafızasında özel bir yere sahip olduğunu vurgulayarak şunları kaydetti:

“Cengiz Aytmatov, milletler arası köprü kuran büyük bir hümanisttir. O, kalemiyle yalnızca Kırgız bozkırının sesini dünyaya duyurmakla kalmamış; insan onuru, doğa, barış ve hafıza gibi evrensel değerleri edebiyatın diliyle insanlığa armağan etmiştir.
Aytmatov’un yarattığı ‘mankurt’ kavramı, köklerinden koparılan ve kimliğini yitiren toplumlara güçlü bir uyarı göndermektedir. TÜRKSOY’un misyonu da tam olarak bu bilinçten beslenmektedir: Ortak kültürümüzü koruyarak geleceğe taşımak ve genç nesillere bu bilinci aktarmak.”

Raev konuşmasında ayrıca, 2028 yılında kutlanacak Cengiz Aytmatov’un doğumunun 100. yılına da dikkat çekerek, TÜRKSOY’un bu önemli yıldönümünde Türk Dünyası’ndaki kutlamaların öncüsü olacağını, Aytmatov’un düşünce mirasını gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla kapsamlı programlar ve ortak projeler hazırladıklarını belirtti. Raev, Aytmatov’un eserlerinde sadece Kırgız bozkırının destansı manzaralarını değil, insanlığın derin sorgulamalarını da işlediğini, bu yönüyle onun mesajlarının bugün de evrensel önem taşıdığını vurguladı.

Katılımcılardan Aytmatov’a dair değerlendirmeler

UNESCO Genel Direktör Yardımcısı Ernesto Ottone, Aytmatov’un eserlerinin evrensel barış ve kültürler arası diyalog ideallerine yaptığı katkıya dikkat çekerek,

“UNESCO’nun kültürlerarası anlayış ve barış vizyonu, Aytmatov’un insana ve doğaya duyduğu derin saygıyla örtüşmektedir. Onun kalemi, farklı kültürlerin birbirini anlaması için eşsiz bir köprü oluşturmuştur,”
ifadelerini kullandı.

Kırgızistan’ın UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Sadyk Sher-Niyaz, Aytmatov’un yalnızca Kırgız halkının değil, tüm insanlığın manevi rehberi olduğunu belirterek,

“Aytmatov’un fikirleri, bugün küresel sorunlar karşısında ortak bir vicdan oluşturmak için hâlâ yol gösterici niteliktedir,”
dedi.

Türkiye’nin UNESCO Daimi Temsilcisi Büyükelçi Gülnur Aybet, yazarın Türk Dünyası’nın ortak değerlerinin anlaşılmasına katkısını vurgulayarak,

“Onun romanları, Türk Dünyası’nın kültürel zenginliğini dünyaya tanıtan güçlü birer elçidir. Eserlerinde dile getirdiği insan hakları ve ahlaki sorumluluk mesajları, bugün de evrensel geçerliliğini korumaktadır,”
şeklinde konuştu.

Azerbaycan Bilimler Akademisi Başkanı Prof. Dr. İsa Habibbeyli ise,

“Aytmatov, yalnızca Kırgız edebiyatının değil, bütün Türk Dünyası’nın edebi bilincini derinleştiren ve onu evrensel bir seviyeye taşıyan nadir yazarlardandır,”
ifadesini kullandı.

Aytmatov’un oğlu Eldar Aytmatov da babasının mirasının bugünkü genç kuşaklar için de ilham kaynağı olduğunu vurgulayarak,

“Babam her zaman insanın insana, insanın doğaya ve insanın kendi geçmişine karşı sorumluluğunu hatırlatırdı. Bu mesaj, küresel krizlerin yaşandığı günümüzde her zamankinden daha anlamlıdır,”
diye konuştu.

Paris’te düzenlenen bu anlamlı etkinlik, Cengiz Aytmatov’un edebi ve düşünsel mirasının uluslararası kültürel diyaloğun geliştirilmesinde ve insanlığın ortak değerlerinin korunmasında taşıdığı eşsiz önemi bir kez daha gözler önüne serdi.
Konferans, Aytmatov’un eserlerinin Türk Dünyası’nın kültürel birlikteliği ve insanlığın evrensel idealleri için ilham kaynağı olmaya devam ettiğini güçlü biçimde ortaya koydu.