17 Ekim 2008 Cuma günü TÜRKSOY’da "Somut Olmayan Mirasın Korunmasına Yönelik Uluslararası ve Ulusal Çalışmalar” konulu bir panel düzenlendi.

Amaç: Türk dili konuşan ülkelerin kültürel miras listesinin oluşturulmasına ve korunmasına yönelik bir çalışma toplantısı niteliğinde idi.Toplantıya; Türk dili konuşan ülkelerden Azerbaycan, Kazakistan, Başkurdistan, Tataristan, Kırgızistan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Hakas Cumhuriyeti ve Gazi Üniversitesi’nden Prof.Dr Öcal Oğuz, Ankara Üniversitesi'nden Doç.Dr Muhtar Kutlu, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Uzmanı Solmaz Karabaşa katıldı.

Oturum Başkanı ve TÜRKSOY Genel Müdür Yardımcısı Dr. Fırat Purtaş Panelin açılışını yaptı. Üye ülkelerden gelen delegasyona ve Türkiye’den katılan panelistlere hoş geldiniz diyerek kısaca TÜRKSOY’un işlevini, amaçlarını anlattı. Bu çatı altında "Somut Olmayan Kültürel Mirası” nasıl koruyabiliriz… Bu çalışmanın, UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Mirası Koruma Komitesi’nin İstanbul’da yapacağı 3. Olağan Toplantısı öncesi bir hazırlık çalışması olduğunu belirtti ve başarılar diledi.

Gazi Üniversitesi’nden konunun uzmanı Prof. Dr. Öcal Oğuz, öncelikle TÜRKSOY çatısı altında bu konuyu tartışmak benim için çok önemli, bu konu TÜRKSOY’un ve Sayın Dr. Fırat Purtaş’ın önerileriyle yeni bir aşamaya ulaştı. 1945’de UNESCO kuruldu. 37 ülke kabul etti. Türkiye 20 ülke arasına girdi. Bugün UNESCO’ya kayıtlı 191 ülke var. 2003 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasla ilgili bir anlaşma imzaladı. İkinci "Somut Olmayan Kültürel Miras” ile ilgili anlaşma 2005 yılında yürürlüğe girdi, anlaşmayı 91 taraf devlet imzaladı. Ayrıca dünya genelinde 90 Eseri Başyapıt olarak UNESCO kabul etti. Amacı da: Somut olmayan kültürel mirası korumaktı. Prof.Dr Öcal Oğuz "Somut olmayan kültürel miras varlıklarını kısaca sıraladı: masallar, hikâyeler, şölenler, bayramlar, atasözleri, çocuk oyunları, karagöz, inançlar, el sanatları geleneği, halk oyunları, temsiller, âşık sanatı gibi…

Bütün bunları korumanın ve "Somut Olmayan Kültürel Miras” varlıklarının Envanterinin çıkarılmasının önemli olduğunu, ancak eğitim yoksa bu mirası korumanın ve gelecek kuşaklara aktarmanın da mümkün olmadığını vurguladı.Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Uzmanı Solmaz Karabaşa: UNUSCO’ya taraf olmamızın ardından UNESCO Türkiye Milli Komitesiyle işbirliği içine girdik 2002 yılında İstanbul’da düzenlenen toplantıya ev sahipliği yaptık. İki önemli unsurumuzu Başyapıt olarak UNESCO’ya kabul ettirdik. 2006 yılında Türkiye sözleşmeye taraf olmuştur ve komite üyesidir. Bu durum 2010 yılına kadar devam edecektir. Envanter çalışmalarımız, alan araştırmalarımız, değerlendirme kurallarımız oluşturuldu. Şimdi Ulusal Kültür Envanteri hazırlıyoruz.

Ankara Üniversitesinden Doç. Dr. Muhtar Kutlu: Somut olmayan Kültürel Miras’ın korunmasında ve gelecek kuşaklara bırakılmasında eğitimin önemini belirtti. Milli Eğitim Bakanlığı ile yapılan çalışmalarda İlköğretim okullarında 6–7–8 sınıflarda halk Kültürü dersleri konuldu. Çalışmalar 2008 Ağustos ayında tamamlandı. Somut olmayan kültürel miras’ın eğitim programlarına alınması UNESCO sözleşmesinde vardır. Bu konuda örgün ve yaygın eğitimde öğrencilerin bilgi, beceri, kavrama yetilerini geliştirmek amaçlanmıştır.

Tataristan Temsilcisi Svetlana İzmaylova Müze sorunlarına değindi. Canlı tarih projelerini anlattı. Somut olmayan kültürel miras ile ilgili bir serginin tüm Türk Cumhuriyetleriyle birlikte düzenlenmesini önerdi. Kırgızistan Temcilcisi Alima Okeyeva; Kırgız halkı kültürel varlığını "somut olmayan kültürel mirasla” devam ettirmektedir. Halk oyunları, at yarışları, atmaca avlanmaları, işte bizim bunlarla ortak kültüre sahip olduğumuz ortadadır. Başkurdistan Temsilcisi Prof. Dr. Ahad Mustafin Başkurt halkının en değerli destanı Ural Batır’a değindi. Kuray’ın binlerce yıldır yazarlığını söyledi. Bunların UNESCO’ya kültür varlığı olarak sunulmasını diledi.Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Temsilcisi Candaş Yolga biz Kıbrıs’da kendi kültümüz ve kültür varlıklarımızı korumaya ve yaşatmaya çalışıyoruz. Burada iki kültürün birleşmesiyle ya da etkileşmesiyle oluşmuş bir kültür ortamı var. Azerbaycan Temsilcisı Dr. Senuber Bağırova; Azerbaycan somut olmayan kültür mirası konusunda daha ileri çalışmalar yapmıştır. Mugam iyi bir örnektir. UNUSCO’ya başvuruldu, biz kendi kültürümüzü koruyoruz ve sahip çıkıyoruz. Ayrıca somut olmayan kültür mirası ile ilgili Azerbaycan da envanterimiz var. Türk halkları olarak ortak envanter miras oluşturalım. Böylece etnik bilinçten ulusal bilince geçmiş oluruz.

Kazakistan Temsilcisi: Erlan Sairov, Kazakistan olarak büyük çaplı projelere hazırız. Ortak geçmişimiz varsa, ortak geleceğimiz de olmalı. 100 büyük Türk projesi düşündük. Jeokültürel proje olarak yerini alabilir... Geleneksel kültürle ilgili; çalışmalar olmalı. Türkler için ortak destanlar, çalgılar Türk kültür dünyasının önemli varlıklarıdır. Kültür bizler için çimento işi görebilir. Oturum Başkanı TÜRKSOY Genel Müdür Yardımcısı Dr. Fırat Purtaş; "TÜRKSOY’u biz Türk dünyasının UNESCO’su olarak görüyoruz. Yalnız Türkiye için çalışmıyoruz Ortak kültürümüz için kardeşlik, dostluk ve barışın yerleşmesi için uğraşıyoruz. Biz çeşitliliğimizin bir zenginlik olduğunu biliyoruz. Bütün katımcılara teşekkür ederim.” dedi.Panel sonucunda somut olmayan kültürel varlıklarla ilgili bir iyi niyet metni imzalandı.

1- Somut olmayan kültürel miras sözleşmesinin TÜRKSOY bünyesindeki ilkelerde görünürlüğünü etkin hale getirmek. Bu sözleşme kapsamında yapılacak iş ve işlerde işbirliği yapmak, konu ile ilgili entelektüel belleği güçlendirmek ve her ülkede edinilmiş deneyimleri karşılıklı ortak paylaşıma açmak amacıyla her yıl bu toplantıların periyodik olarak TÜRKSOY üyesi ülkelerden birinin ev sahipliğinde yapılmasını sağlamak,

2- TÜRKSOY bünyesinde ‘Somut Olmayan Kültürel Miras’ çalışmalarının koordinasyon merkezi olarak bir birimin kurulmasını sağlamak ve bu birimin her türlü koordinasyon çalışmalarını yürüterek işbirliği içerisinde konu ile ilgili uzman, bilgi ve belgelere dair bir belleğe sahip olmasını sağlamak,

3- Üye ülkelerin UNESCO ile ‘Somut Olmayan Kültürel Miras Sözleşmesi Genel Kurulu’ ve ‘Hükümetler Arası Komite’ ile yürütülecek bütün iş ve icraatlarda bilgi paylaşımı ve süreçlerin daha kolay geçirilmesini sağlamak,

4- TÜRKSOY koordinatörlüğü içerisinde bir kategori iki merkezin oluşturulması çalışmalarının desteklenmesini sağlamak,

5- TÜRKSOY üyesi ülkeler ‘Somut Olmayan Kültürel Miras’ın birçok yönü bakımından ortak değerlere sahiptir. Bu ortak değerlerin korunması ve yaşatılması süreçlerinde ve nihayet UNESCO listelerine sunulmasında birlikte hareket edilmesinin yollarını aramak,

6- TÜRKSOY üyesi ülke uzmanlarının, sivil toplum temsilcilerinin bu çalışmalara yönelik daha kapsamlı katılımlarının gerçekleştirilmesini özendirmek

TÜRKSOY binasında 17 Ekim 2008 tarihinde Türk dünyası ‘Somut Olmayan Miras’ listesinin oluşturulmasına yönelik yapılan toplantıda yukarıdaki kararlar alınmıştır. Söz konusu kararlar bir tavsiye niteliği taşımaktadır.